G A Z Z I E M N Y

 

 

 

      Głównym regionem występowania złóż gazu ziemnego w naszym kraju jest Niż Polski. Złoża gazu ziemnego udokumentowano również na przedgórzu Karpat, niewielkie zasoby gazu występują także w małych złożach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku. Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.

     Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokometanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80% metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.

Złoża, w których gaz ziemny zawiera ponad 90% azotu, określamy nazwą „azotowy gaz ziemny”. Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.

      W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i paleogeńskich, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85% metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent). W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje samodzielnie w złożach B 4 i B 6 oraz wraz z ropą naftową w złożach B 3 i B 8.

     W udokumentowanych złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 67.5% wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 27.1% tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4.1% i 1.3% zasobów krajowych).

 

     W 2016 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 121.94 mld m3 (łącznie zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 3.10 mld m3 . Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. Największe przyrosty zasobów związane były z uszczegółowieniem modelu budowy geologicznej i aktualizacją zasobów złóż m.in.: Husów-Albigowa-Krasne, Lubaczów, Przeworsk, Zbąszyń. W 2016 roku udokumentowano złoże Karmin o zasobach wydobywalnych w ilości 495.74 mln m3 . Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 98.87 mld m3 , co stanowi 81.1% ogólnej ilości zasobów wydobywalnych.

     Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2016 r. wyniosły 52.30 mld m3 . W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Bonikowo (328.63 mln m3 ), Brzeźnica II (45.59 mln m3 ), Daszewo (27.72 mln m3 ), Husów (372.88 mln m3 ), Strachocina (121.50 mln m3 ), Swarzów (28.80 mln m3 ) i Wierzchowice (5728.12 mln m3 ). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6.65 mld m3 . Od 2012 r. koncesją Ministra Środowiska na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego objęte zostało skreślone w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów, złoże gazu ziemnego Henrykowice E.

     Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie funkcjonują trzy kawernowe podziemne magazyny, podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2016 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych. W 2016 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych (tab. 4.2) wynosiło 5.073 mld m3 i było o 0.140 mld m3 mniejsze niż w roku 2015.

 

 

Opracowanie wykonano w Państwowym Instytucie Geologicznym-Państwowym Instytucie Badawczym jako zadanie państwowej służby geologicznej
Praca zbiorowa pod redakcją
Marcina SZUFLICKIEGO, Agnieszki MALON, Marcina TYMIŃSKIEGO
Opracowali:
R. BOŃDA, D. BRZEZIŃSKI, G. CZAPOWSKI, A. KALINOWSKA
A. MALON, S. Z. MIKULSKI, W. MIŚKIEWICZ, S. OSZCZEPALSKI, D. SIEKIERA,
L. SKRZYPCZYK, J. SOKOŁOWSKI, J. STAWIEREJ, K. SZAMAŁEK
W. SZCZYGIELSKI, M. SZUFLICKI, M. TYMIŃSKI