Bentonity i iły bentonitowe

 

 

 

 

 

Bentonity i iły bentonitowe

Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75 % montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.

Wykorzystanie skał bogatych w smektyty określają ich specyficzne właściwości takie jak: zdolność pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach między innymi: w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (hydroizolacja), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.

W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe, o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się:

• bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska,
• iły bentonitowe Górnego Śląska,
• iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich,
• iły bentonitowe Karpat.

Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonito¬wych przedstawiono w tabeli 1.

Eksploatacja bentonitów prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2012 wyniosła 0,78 tys. t.

Krajowe potrzeby surowców bentonitowych zaspokajane są niemal w całości importem.

Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.

Opracował: Dariusz Brzeziński

źródło: pig