Kamienie łamane i bloczne

Kamienie łamane i bloczne

2013-10-17, godz. 11:16

 

 

 

 

 

Kamienie łamane i bloczne

Grupa kopalin skalnych, ujęta w bilansie, jako kamienie łamane i bloczne (bądź drogowe i budowlane), obejmuje 33 odmiany litologiczne skał magmowych, osadowych i metamorficznych cechujących się określonymi własnościami, które decydują o ich wykorzystaniu gospodarczym. Z kamieni spełniających odpowiednie wymagania produkowane są kruszywa łamane dla drogownictwa, budownictwa i kolejnictwa oraz elementy kamienne dla drogownictwa (kostka, płyty, krawężniki) i dla budownictwa (bloki, płyty, kamień murowy).

Złoża skał magmowych i metamorficznych koncentrują się w południowej części Polski – na terenie województw: dolnośląskiego (bazalty, granity, granodioryty, sjenity, diabazy, gabra, melafiry, porfiry, tufy porfirowe, amfibolity, serpentynity, zieleńce, gnejsy, migmatyty, łupki krystaliczne, marmury), opolskiego (bazalty, granity, gnejsy, marmury) oraz małopolskiego (diabazy, melafiry, porfiry, tufy porfirowe). Znacznie powszechniejsze jest występowanie skał osadowych. Wapienie i dolomity udokumentowano w licznych złożach położonych w obrębie województw: dolnośląskiego, łódzkiego, małopolskiego, śląskiego i świętokrzyskiego, piaskowce – w województwach: dolnośląskim, łódzkim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim, a wapienie, opoki i margle na terenie województw południowo-wschodniej Polski (lubelskiego, podkarpackiego).

Udokumentowane zasoby geologiczne skał osadowych stanowią około 45 % całej grupy, skał magmowych – 41 %, skał metamorficznych – 14 %.

Lokalizację złóż kamieni drogowych i budowlanych, ze względu na ich zagęszczenie, przedstawiono na dwóch odrębnych mapach, dla południowo-zachodniej i południowo-wschodniej części kraju.

Geologiczne zasoby bilansowe kamieni łamanych i blocznych, według stanu na koniec 2012 r., wyniosły 10 509,15 mln t. W porównaniu ze stanem z poprzedniego roku, wielkość zasobów zwiększyła się o 84,18 mln t. Ilość złóż wzrosła z 731 do 742, przy czym zmiany objęły przyjęcie 17 nowych dokumentacji oraz nieuwzględnienie w bilansie 6 skreślonych złóż.

Około 51 % zasobów geologicznych omawianej grupy kopalin (5 394,91 mln t) obejmują 321 złoża zagospodarowane (czynne i eksploatowane okresowo). W grupie złóż niezagospodarowanych znajduje się 210 złóż rozpoznanych szczegółowo (kat. A+B+C1) o zasobach 2 705,85 mln t i 49 złóż rozpoznanych wstępnie (kat. C2+D) o zasobach 1 777,13 mln t. Zasoby 162 złóż, w których wydobycie zostało zaniechane, wynoszą 631,27 mln t i stanowią około 6 % całych zasobów geologicznych omawianych kopalin.

Stan zasobów geologicznych kamieni łamanych i blocznych oraz stopień ich rozpoznania i zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.

W 2012 r. wielkość zasobów przemysłowych w złożach kamieni łamanych i blocznych wzrosła, w stosunku do poprzedniego roku, o 20,08 mln t osiągając poziom 3 392,33 mln t.

Powiększenie zasobów geologicznych związane było z udokumentowaniem 17 nowych złóż, poszerzeniem granic złóż istniejących, ich dokładniejszym rozpoznaniem, przeklasyfikowaniem i weryfikacją zasobów.

Przyrost zasobów osiągnięto dzięki opracowaniu nowych dokumentacji szarogłazów w złożu Księżyce (24,38 mln t) i Jenków-Północ (1,95 mln t), granitów w złożu Zimnik II (11,08 mln t), amfibolitów w złożu Pagórki Wschodnie (4,64 mln t ) i Lubiatów 1 (2,26 mln t), wapieni w złożu Rębielice Królewskie 1 (4,45 mln t).. Łączny przyrost zasobów udokumentowanych w nowych złożach piaskowców: Barcice 3, Długosz III, Jankowice 6, Skrzydlna 3, Stara Kolonia, Szydłówek III, Śmiłów 8, Wolica VI oraz łupków menilitowych Lecka wyniósł 2,16 mln t. Do bilansu zasobów zostały zaliczone nowe złoża, których zasoby wydzielone zostały z części lub całości złóż już udokumetowanych: granity w złożu Rogoźnica-Północ (44,23 mln t), wapienie w złożu Kodrąb-2 (13,86 mln t) oraz piaskowce w złożu Mystków 1 (0,94 mln t).

Powiększenie zasobów, będące głównie skutkiem poszerzenia granic złóż, nastąpiło w złożach piaskowców: Huczwice (przyrost o 2,08 mln t), Miłkowa (przyrost o 0,31 mln t), Rabe (przyrost o 0,26 mln t), Śmiłów 1 (przyrost o 1,02 mln t), Wola Kamborska-Działy (przyrost o 0,20 mln t) oraz w złożu wapieni Kostomłoty (przyrost o 5,43 mln t) i w złożu dolomitów Komorniki I (przyrost o 4,66 mln t).

W złożu wapieni Celiny I na skutek włączenia całości zasobów złoża Celiny zwiększono zasoby bilansowe o 42,78 mln t. W złożu wapieni Głuchowiec na skutek przeklasyfikowania zasobów, zlikwidowania filara ochronnego i obniżenia spągu złoża nastąpił przyrost zasobów o 9,74 mln t. Na skutek przeklasyfikowania zanotowano przyrost zasobów granitów w złożu Borów (przyrost o 5,53 mln ton) oraz melafirów w złożu Świerki (przyrost o 3,49 mln ton). W kilku złożach udokumentowano dodatkowe zasoby m.in.: szarogłazów w złożu Dębowiec (7,52 mln t), piaskowców w złożu Górka Mucharz (0,84 mln t), dolomitów w złożu Komorniki I (4,66 mln t) i Libiąż (9,74 mln t), amfibolitów w złożu Pagórki Wschodnie (4,92 mln t) oraz melafirów w złożu Świerki (3,50 mln t).

Ubytki zasobów były wynikiem :

  • wydobycia – 63,84 mln t,
  • rozliczenia zasobów złóż: piaskowców Mystków, granitów Rogoźnica, wapieni i margli Kodrąb w związku z wydzieleniem w ich granicach nowych złóż – łączny ubytek 15,72 mln t,
  • skreślenia z krajowego bilansu zasobów złóż: bazaltów Janowiczki (ubytek 2,49 mln t), wapieni i margli Celiny i włączenia jego zasobów do złoża Celiny I (ubytek 24,51 mln t), piaskowców Kolonia Sławno (ubytek 3,48 mln t) oraz złóż bazaltów Jałowiec, wapieni Kodrąb-N, dolomitów Żurawniki piaskowców: Kopiec 1, Lutowiska, Reczków, Wartowice III,
  • przekwalifikowania zasobów bilansowych w złożu dolomitów Kowala Mała, wapieni Radkowice Podwole-Północ oraz granitów w złożu Strzegom Kamieniołom 25/26 – łączny ubytek 10,22 mln t,
  • wyznaczenia nowych granic złoża piaskowców Skrzydlna 1 oraz melafirów Tłumaczów-Gardzień – łączny ubytek 0,59 mln t,
  • dokładniejszego rozpoznania złóż, przeliczenia zasobów oraz rozliczenia strat wydobywczych.

Wydobycie kamieni łamanych i blocznych w 2012 r., według materiałów przekazanych do bilansu przez użytkowników złóż, osiągnęło 64,01 mln t i było niższe o 20,57 mln t niż w poprzednim roku. Wydobycie skał magmowych zmniejszyło się o 25 %, skał metamorficznych – o 38 %, a skał osadowych – o 22 %. Największą dynamiką spadku cechowała się eksploatacja: łupków menilitowych (spadek o 84 %), sjenitu (spadek o 60 %), gnejsów (spadek o 50 %), diabazów (spadek o 44 %). Dla pozostałych kopalin odnotowano spadki na poziomie 15 – 40 %. Na względnie ustabilizowanym poziomie pozostało wydobycie granodiorytów, marmurów i marmurów dolomitycznych. Spośród omawianych kopalin wzrost eksploatacji nastąpił jedynie w przypadku chalcedonitów (wzrost o 34 %) i wapieni dolomitycznych (wzrost o 15 %).

Górnictwo skalne koncentruje się na obszarze dwóch województw – dolnośląskiego, którego udział wynosi 44 % krajowego wydobycia kamieni łamanych i blocznych (262 złoża i 54 % krajowych zasobów) oraz świętokrzyskiego o udziale 34% (136 złóż i 21 % krajowych zasobów).

Kamienie łamane i bloczne pozyskiwane są również przy eksploatacji węgla brunatnego,. W obrębie pól Bełchatów i Szczerców PGE KWB Bełchatów S.A. wydobyto: 1,07 tys. t głazów narzutowych, 118,21 tys. t wapieni i 59,62 tys. t piaskowców kwarcytowych

Na figurze pokazano wielkość zasobów i wydobycie kamieni drogowych i budowlanych w Polsce w latach 1989-2012.

Dane o wielkości udokumentowanych zasobów i wydobycia poszczególnych typów litologicznych kopalin stosowanych jako kamienie drogowe i budowlane przedstawiatabela 2.

Wielkość zasobów i stan zagospodarowania poszczególnych złóż oraz wielkość wydobycia z podziałem na litologiczne typy skał udokumentowane jako kamienie drogowe i budowlane zestawiono w tabeli 3.

 

Opracował: Dariusz Brzeziński

źródło: pig

 

 

 

 

 

facebook