Kreda

 

 

 

 

 

 

Kreda

Tradycyjna nazwa „kreda” odnosi się do dwóch różnych kopalin: kredy piszącej i kredy jeziornej. Kopaliny te różnią się genezą, składem chemicznym oraz zastosowaniem.

Kreda pisząca jest skałą wapienną, słabo zwięzłą, porowatą. Stosuje się ją w przemysłach: gumowym, papierniczym, chemicznym, farbiarskim i cementowym. Wapienie kredowe o typie kredy piszącej wykorzystywane w przemyśle cementowym (złoże Chełm w województwie lubelskim) omówione są w rozdziale dotyczącym wapieni i margli dla przemysłu cementowego. Złoża kredy piszącej opisane w niniejszym rozdziale stanowią porwaki osadów wieku kredowego w krach lodowcowych w północno-wschodniej Polsce. Najwięcej złóż występuje w powiecie łosickim na terenie woj. mazowieckiego. Pojedyncze złoża występują w woj. podlaskim i pomorskim.

Kreda jeziorna znana również pod nazwą wapień łąkowy lub wapień jeziorny jest osadem wieku czwartorzędowego. Genetycznie związana jest z osadami pojeziornymi ostatniego zlodowacenia. Znajduje ona zastosowanie w rolnictwie jako nawóz wapniowy. Złoża kredy jeziornej znajdują się w większości w północnej i północno-zachodniej części kraju. Nagromadzenie kredy jeziornej często występuje w spągu złóż torfu. Złoża kredy jeziornej zaznaczono na mapie.

Złoża kredy jeziornej dokumentowane są do głębokości 10 m, przy minimalnej miąższości złoża wynoszącej 1 m, grubości nadkładu 2,5 m, maksymalnym stosunku grubości nadkładu do miąższości złoża 0,3 oraz minimalnej zasadowości ogólnej w przeliczeniu na CaO 40 %.

Stan zasobów kredy oraz stopień ich rozpoznania, a także zagospodarowania przedstawiono w tabeli 1.

Łączne zasoby bilansowe kredy (piszącej i jeziornej) w 2012 r. wynosiły 199,05 mln t i obniżyły się o około 106 tys. t w stosunku do roku poprzedniego. Ubytek zasobów nastąpił głównie wskutek wydobycia i strat oraz z tytułu skreślenia z bilansu zasobów kopalin złoża Ludwinek (8 tys. t). Ubytki zostały częściowo zrekompensowane udokumentowaniem złoża Mosina II z zasobami ok. 74 tys. t. W 2012 roku ilość złóż kredy zmalała do 191, ponieważ bilans nie objął już, skreślonych z bilansu w 2011 roku, 3 złóż.

Łączne wydobycie kredy piszącej i jeziornej w 2012 r. wyniosło 147 tys. t i było większe o 19 tys. t w stosunku do ubiegłego roku.

Niewielkie wydobycie kredy jeziornej stosowanej do wapnowania gleb, związane jest z likwidacją dotacji do wydobycia i transportu nawozów wapniowych. Spowodowało to zmniejszenie zainteresowania producentów wydobyciem tej kopaliny. Wydobycie kredy jeziornej wyniosło w 2012 r. 16 tys. t, podobnie jak w ubiegłym roku. W latach 90-tych ubiegłego stulecia wydobycie kredy jeziornej sięgało 3,5 mln t rocznie.

Wydobycie kredy piszącej w 2012 r. wyniosło 132 tys. t i wzrosło o 20 tys. t w stosunku do ubiegłego roku.

Największe wydobycie kredy piszącej pochodzi ze złoża Mielnik (91 tys. t) i stanowi około 69 % wydobycia kredy piszącej oraz około 62 % wydobycia kredy łącznie (jeziornej i piszącej).

Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.

Opracowała: Agnieszka Wałkuska

źródło: pig