Krzemienie

 

Krzemienie

Krzemienie są to konkrecje krzemionkowe, o kształtach kulistych lub nieregularnych, wyraźnie wyodrębnione od skał otaczających. Występują najczęściej, jako tzw. buły krzemienne w skałach węglanowych (kreda, wapienie, margle), głównie jury (kamieniołomy Zakrzówek, Julianka, Siedlec) i kredy (kamieniołomy Janików, Karsy, Mielnik, Kornica), koncentrując się niekiedy w formie ławic (Karsy w okolicach Inowłodza oraz rogowce w Karpatach np. Leszczawa Górna i Hyżne). Głównym składnikiem krzemieni konkrecyjnych jest chalcedon. Bardzo zbliżone do krzemieni są czerty, które jednak nie wyodrębniają się wyraźnie w skałach otaczających. Z uwagi na dużą odporność na wietrzenie, krzemienie często występują w nagromadzeniach wtórnych, jako składnik luźnych osadów okruchowych. Krzemienie czwartorzędowe występują w formie głazowisk, np. w okolicach Krzeszowic lub Jastrzębia koło Radomia. Większe nagromadzenia krzemieni stwierdzono w niektórych kotłach krasowych, np. w Kuźlach koło Złotego Potoku.

Zmielone krzemienie stosowane są w przemyśle szklarskim, ceramicznym i emalierskim. Wykonuje się z nich również okładziny oraz kulaki (mielniki) do młynów kulowych. Zmielone krzemienie stosowane są także w przemyśle materiałów ściernych, do wyrobu ścierniw sypkich oraz papierów ściernych.

Krzemienie pasiaste służą jako kamień ozdobny, do wyrobu biżuterii i drobnej galanterii. Najbardziej znanym ich nagromadzeniem są Krzemionki Opatowskie koło Ostrowca Świętokrzyskiego, gdzie były wydobywane w neolicie (3 500-1 600 lat p.n.e.)

W Górach Świętokrzyskich udokumentowano dwa złoża krzemieni - Bocheniec i Tokarnia. W Tokarni występują pasiaste krzemienie ozdobne. Złoża te nie są obecnie eksploatowane.

Opracował: Dariusz Brzeziński

źródło: pig