Kwarc żyłowy

 

 

 

 

 

 

Kwarc żyłowy

Kwarc (dwutlenek krzemu SiO₂) jest jednym z najpospolitszych minerałów i jednym z głównych składników większości skał magmowych (np. granitów). W warunkach sprzyjających krystalizacji (np. w pustkach skalnych) tworzy sześcioboczne ostro zakończone słupy, które jako kamienie szlachetne i półszlachetne wykorzystywane są w jubilerstwie. W zależności od domieszki tlenków barwiących wyróżnia się różne odmiany tych kamieni: bezbarwny – kryształ górski, fioletowy – ametyst, czarny – morion.

Kwarc tworzy także żyły i soczewy w skałach metamorficznych i magmowych. Złoża kwarcu żyłowego powstają w wyniku nagromadzenia kwarcu w wypełnieniach przecinających masywy skalne. Kwarc żyłowy charakteryzuje się wysoką zawartością krzemionki SiO₂ i niską zawartością tlenków barwiących Fe₂O₃ i TiO₂.

W Polsce złoża kwarcu żyłowego występują w Sudetach (mapa) w krystalicznych utworach prekambru i paleozoiku. Złoża charakteryzują się zmiennością miąższości i dużym upadem żył i soczew, a także zmienną jakością kopaliny. Perspektywy odkrycia nowych złóż kwarcu żyłowego w Polsce są ograniczone do znanych już miejsc występowania. Najbardziej sprzyjające warunki do powiększenia zasobów znajdują się na przedłużenia złoża Stanisław, w strefie tektonicznej Rozdroża Izerskiego. Zasoby prognostyczne tej kopaliny oceniane są na 2,87 mln t, a zasoby perspektywiczne na 1,33 mln t⁽¹⁾.

Kwarc żyłowy posiada bardzo szerokie zastosowanie m.in. w przemysłach: ceramicznym (produkcja i zdobienia ceramiki szlachetnej, użytkowej i technicznej - porcelana, porcelit), materiałów ogniotrwałych, emalierskim i hutniczym, a najczystsze odmiany w przemysłach: szklarskim (szkło szlachetne), chemicznym i elektrotechnicznym. Z kwarcu żyłowego uzyskuje się wysokogatunkowe mączki i grysy kwarcowe (gatunki I i III kruszywa kwarcowego wg normy branżowej BN-80-6714-19).

Stan geologicznych zasobów, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż kwarcu żyłowego przedstawiono w tabeli 1.

Geologiczne zasoby bilansowe kwarcu żyłowego w 7 udokumentowanych złożach nie zmieniły się od ubiegłego roku i wyniosły 6,56 mln t w 2012 r.

Zagospodarowane są trzy złoża: Krasków, Stanisław i Taczalin. Zasoby przemysłowe określone dla tych złóż wynoszą 3,23 mln t, co stanowi 50 % ich zasobów bilansowych.

Obecnie żadne z krajowych złóż kwarcu żyłowego nie jest eksploatowane. Wydobycie w złożu Krasków wstrzymano w 2007 r., a w złożach Stanisław i Taczalin - w 2005 r.

Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.

Opracowała: Agnieszka Malon

⁽¹⁾ K. Wołkowicz, C. Sroga, 2011 - "Kwarc żyłowy" w "Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r." pod red. S. Wołkowicza, T. Smakowskiego, S. Speczika. PIG-PIB Warszawa.

źródło: pig