Sole potasowo-magnezowe

 

 

 

 

 

 

Sole potasowo-magnezowe

Na obszarze Polski sole potasowo-magnezowe występują jedynie w obrębie cechsztyńskiej formacji solonośnej. Budują one wraz z solą kamienną dwa osobne wydzielenia litostratygraficzne – starszą i młodszą sól potasową, występujące na obszarze Niżu Polskiego (odnotowane w szeregu struktur wysadowych w centralnej Polsce oraz jako pokłady w południowo-zachodniej części monokliny przedsudeckiej).

Zasoby bilansowe udokumentowanych 5 złóż wynoszą blisko 670 mln t, a pozabilansowe - >20 mln t (tabela 1), z czego większość (4) stanowią złoża soli typu siarczanowego (polihalit), występujące w rejonie Zatoki Puckiej (tabela 2). Polihalit występuje tam jako minerał wczesnodiagenetyczny w obrębie anhydrytów, podścielających, przedzielających i przykrywających pokład najstarszej soli kamiennej. Głębokość występowania nieregularnych gniazd i przerostów polihalitowych wynosi 740-900 m, zawartość K₂O waha się od 7,7 % do 13,7 %. Złoża te, rozmieszczone na obrzeżu złoża soli kamiennej Zatoka Pucka, zostały w latach 1964-71 wstępnie udokumentowane w kat. C₁ (zasoby bilansowe > 597 mln t) przy założeniu równomiernego (pokładowego) rozmieszczenia mineralizacji polihalitowej. Późniejsze badania wykazały, że proces mineralizacji polihalitowej był bardziej złożony niż wcześniej sądzono co winno skutkować ponownym oszacowaniem zasobów kopaliny.

Niewielkie ilości soli potasowych (>72 mln t) zostały rozpoznane w wysadzie solnym Kłodawa wzdłuż jego wschodniej granicy (w obrębie udokumentowanego w części centralnej wysadu złoża Kłodawa 1), gdzie w zapadającym pod kątem 70o sfałdowanym i miejscami sprasowanym pokładzie młodszej soli potasowej występują sole typu chlorkowego (karnalit, sylwin), którym towarzyszy znaczna ilość zanieczyszczeń (substancja ilasta, siarczany). Średnia zawartość K₂O wynosi 8,5 % oraz MgO - 8,1 %. Zmienna miąższość pokładu (kilka do 50 m) oraz trudności ze wzbogacaniem kopaliny są powodem niskiego zainteresowania gospodarczego. Niewielkie wydobycie prowadzono okresowo w części centralnej wysadu - w 2000 roku wydobyto 1,4 tys. t - później zaprzestano pozyskiwania soli potasowych z tej partii złoża. Obecnie w Polsce nie jest prowadzona eksploatacja soli potasowo-magnezowych.

Sole potasowo-magnezowe dokumentowane są do głębokości 1 200 m. Za minimalną miąższość złoża przyjmuje się 2 m, przy minimalnej średniej ważonej zawartości K2O w profilu złoża 8 %. W 2012 roku odnotowano wzrost zainteresowania krajowych i zagranicznych przedsiębiorstw możliwością zagospodarowania krajowych złóż soli potasowo-magnezowych, a szczególnie udokumentowanych wystąpień polihalitów nad Zatoką Pucką. Złoża te wymagają przeprowadzenia dokładniejszego rozpoznania geologicznego, ponownego określenia zasobów kopaliny i oceny opłacalności jej wydobycia.

Wielkość udokumentowanych zasobów soli potasowo-magnezowych nie zmieniła się w stosunku do 2011 roku. Aktualny stan rozpoznania dotychczas udokumentowanych złóż w Polsce przedstawiono w tabeli 1.

Występowanie złóż soli potasowo-magnezowych w Polsce przedstawiono na mapie.

Wielkość zasobów i stan zagospodarowania poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.

Opracował: Grzegorz Czapowski

⁽¹⁾ G. Czapowski, K. Bukowski 2011 - "Sól kamienna i sole potasowo-magnezowe" w "Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31 XII 2009 r." pod red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik. PIG-PIB Warszawa.

 

źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy