Węgiel kamienny
Jesteś w dziale: Strona główna \ Węgiel kamienny

Węgiel kamienny

2013-10-23, godz. 10:02

 

 

 

 

 

 

Węgiel kamienny

Złoża węgla kamiennego w Polsce należą do euroamerykańskiej karbońskiej prowincji węglonośnej, która w Europie tworzy dwa pasma zagłębi: paraliczne powstałe w zapadlisku na przedpolu fałdowań górotwórczych i limniczne powstałe w bezodpływowych kotlinach i zapadliskach śródgórskich. Złoża węgla kamiennego w Polsce występują w trzech zagłębiach (mapa). Wydobycie węgla kamiennego prowadzone jest obecnie w dwóch z nich: Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW) oraz w Lubelskim Zagłębiu Węglowym (LZW). Na terenie trzeciego - Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego (DZW), siedem złóż, eksploatowanych w przeszłości, obecnie jest zaniechanych.

Górnośląskie Zagłębie Węglowe jest głównym zagłębiem Polski. Za wyjątkiem jednej, tu zlokalizowane są obecnie wszystkie czynne kopalnie. Powierzchnia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w granicach Polski szacowana jest na około 5 600 km2. Złoża eksploatowane zajmują aktualnie około 1 106 km2 (czyli około 20 % powierzchni), złoża rezerwowe o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kategorii C1) zajmują 622 km2 (11 %), złoża rezerwowe o zasobach rozpoznanych wstępnie (kat. C2 i D) – 515 km2 (9 %), a złoża wyeksploatowane lub zaniechane – 842 km2 (15 %). Około 23 % powierzchni (1 291 km2) zajmują obszary perspektywiczne, gdzie oszacowano zasoby występujące w strefie głębokości do ok. 1 250-1 300 m. Pozostałą część zagłębia zajmują głównie obszary o zasobach prognostycznych i o nadkładzie większym od 1 000 m oraz peryferyjne części zagłębia bez perspektyw zasobowych. Obecnie, 80,1 % udokumentowanych zasobów bilansowych polskich węgli kamiennych występuje w GZW.

Lubelskim Zagłębiu Węglowym działa jedna kopalnia – Bogdanka. Rozpoznanie LZW, a w szczególności stan poznania jego granic, nie uległ zmianie i jest stosunkowo słaby. Przyjmuje się około 9 100 km2 jako obszar o zdefiniowanych perspektywach złożowych. Złoża udokumentowane zajmują obszar ok. 1 000 km2. Pierwsza czynna w LZW kopalnia węgla eksploatuje złoże o powierzchni około 77 km2, co stanowi 0,8 % obszaru całego zagłębia. Złoża rezerwowe rozpoznane szczegółowo zajmują obszar ok. 300 km2, a złoża rozpoznane wstępnie – ok. 600 km2. Obszary prognostyczne i perspektywiczne w LZW zajmują powierzchnię 4 730 km2. Zasoby bilansowe węgli w LZW, stanowią około 19,2 % polskich zasobów bilansowych węgla kamiennego.

W Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym eksploatację węgla kamiennego zakończono w 2000 r., kiedy zaniechano wydobycia z kopalni Nowa Ruda (pole Słupiec). Powodem zaniechania eksploatacji złóż z tego zagłębia były trudne warunki geologiczno-górnicze, powodujące nierentowność wydobycia. Zasoby odpowiadające parametrom zasobów bilansowych, a występujące w obszarach złóż zaniechanych, zostały zaliczone do zasobów pozabilansowych, których wielkość oszacowana była na około 369 mln t. W 2011 r. wykonana została na zlecenie Ministra Środowiska „Weryfikacja zasobów węgla kamiennego w złożach zlikwidowanych kopalń wraz z przeliczeniem ich zasobów w oparciu o obowiązujące kryteria bilansowości”, w ramach której wykonano m.in. dodatki do dokumentacji geologicznych dla 7 złóż DZW. W wyniku weryfikacji, większość dotychczasowych zasobów pozabilansowych przeklasyfikowano do zasobów bilansowych. Obecnie geologiczne zasoby bilansowe tego zagłębia wynoszą 359,72 mln t.

Ze względu na specyfikę budowy geologicznej oraz różnice w rozpoznaniu geologicznym i zagospodarowaniu górniczym, głębokość oceny perspektyw zasobowych w zagłębiach węglowych w Polsce jest zróżnicowana i wynosi: w DZW 1 600 m, w GZW 1 250/1 300 -1 500 m, a w LZW 1 250 m(1). Łącznie zasoby prognostyczne węgla kamiennego w Polsce wg stanu na 31.XII.2009 r. wynosiły 20 041,7 mln t, a zasoby perspektywiczne 31 652,7 mln t. W GZW zasoby prognostyczne wynosiły 9 193,4 mln t (w tym 1 081,2 mln t węgle energetyczne, a 8 112,2 mln t węgle koksowe), zasoby perspektywiczne natomiast: - w interwale głębokości 1 000-1 250 m 8 060,6 mln t (w tym 4 276,5 mln t wegle energetyczne, a 3 784,1 mln t węgle koksowe); - do głębokości 1 250/1 300 m 17 472,4 mln t (odpowiednio 14 880,3 mln t oraz 2 592,1 mln t). W LZW zasoby prognostyczne wynosiły 10 847,7 mln t, a zasoby perspektywiczne 5 887,6 mln t. W DZW za zasoby prognostyczne uznać można tylko zasoby o wielkości 0,39 mln t skreślonego z "Bilansu zasobów ..." złoża Heddi, natomiast za zasoby perspektywiczne zasoby w obszarach na przedłużeniu pól eksploatacyjnych kopalń rejonu Wałbrzycha i Nowej Rudy - wynoszą one 232 mln t.

Udokumentowane zasoby bilansowe złóż węgla kamiennego wg stanu na 31.12.2012 rok wynoszą 48 226 mln t. Prawie ¾ zasobów to węgle energetyczne, ¼ to węgle koksujące, a inne typy węgli stanowią poniżej 2 % wszystkich zasobów węgla. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowią obecnie 39,7 % zasobów bilansowych i wynoszą 19 131 mln t.

Geologiczne i przemysłowe zasoby węgla kamiennego, strukturę ich rozpoznania, charakterystykę jakościową zasobów, a także stopień zagospodarowania złóż dla całego kraju przedstawiono w tabeli 1.

W ogólnym stanie zasobów geologicznych złóż węgla kamiennego, w stosunku do 2011 roku nastąpił spadek zasobów bilansowych o 315,23 mln t. Głównym powodem tego ubytku było uwzględnienie, pominiętych dotychczas w bilansie, a zatwierdzonych w 2004 r. sześciu dodatków do dokumentacji, wykonanych na zlecenie Ministra Środowiska w ramach opracowania - „Weryfikacja zasobów niezagospodarowanych złóż węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym” - etap II, obejmującego w sumie 16 złóż. Ubytek z tego tytułu geologicznych zasobów bilansowych wyniósł 934,29 mln t. Zmniejszeniu uległy zasoby złóż: Anna-Pole Południowe, Studzienice, Oświęcim-Polanka, Ćwiklice i Dankowice (dotychczas jako złoże Silesia-Dankowice-Jawiszowice) oraz skreślone z bilansu zostało złoże Rybnik-Jastrzębie (pole rezerwowe). Na ubytek zasobów miało wpływ również wydobycie i straty. Ubytek zasobów zrekompensowany został przyrostami zasobów, spowodowanymi głównie udokumentowaniem dwóch nowych złóż: Imielin-Południe (196,78 mln t) i Morcinek 1 (591,37 mln t).

W 2012 r. zasoby bilansowe rozpoznane szczegółowo (w kategoriach A, B, C1) wyniosły 20 213,62 mln t i stanowiły 41,9 % łącznej sumy udokumentowanych zasobów bilansowych.

Zasoby przemysłowe kopalń, ustalone w projektach zagospodarowania złoża, wynoszą 4 210,59 mln t i w stosunku do roku ubiegłego wzrosły o 32,14 mln t. Zasoby te określono w nawiązaniu do czasu trwania poszczególnych koncesji na wydobywanie kopaliny, więc ich rzeczywista ilość w niektórych złożach może być znacznie większa.

Aktualizacja wielkości bazy zasobów przemysłowych będzie systematycznie dokonywana w projektach zagospodarowania złóż.

Wydobycie w 2012 r., według materiałów przekazanych do bilansu przez użytkowników złóż węgla kamiennego, wyniosło 71 339 tys. t. W stosunku do roku poprzedniego wydobycie węgla kamiennego wzrosło o 3 702 tys. t.

W GZW występuje pełna gama typów technologicznych węgli kamiennych: od węgli energetycznych typu 31 do węgli koksowych typu 37, a w śladowych ilościach obecny jest również antracyt (typ 42). Średnie zawartości popiołu wahają się w granicach 11 do 17 %, a siarki całkowitej 0,59 - 2,3 %. W LZW występują głównie węgle energetyczne, aż do węgli gazowo-koksowych typów 31 - 34. Zawartość popiołu wynosi średnio 14,63 %, a średnie zawartości siarki całkowitej wynoszą w poszczególnych złożach od 1,21 do 1,46 %.

Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.

Opracowali: Agnieszka Malon, Marcin Tymiński

 

źródło: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

 

 

facebook